Upadłość osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą

W 2020 roku zmianie ulega szereg przepisów z zakresu prawa upadłościowego, między innymi tych dotyczących upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Zamiarem resortu sprawiedliwości było wprowadzenie ułatwień dla przedsiębiorców, którzy popadli w zadłużenie, by także oni mieli do dyspozycji narzędzie, dzięki któremu będą mogli wyjść na prostą. Z tego wpisu dowiesz się, jak to wygląda w praktyce.

Przed nowelizacją

Dotychczas przedsiębiorca, który chciał ogłosić upadłość, musiał najpierw zamknąć działalność i wystąpić z wnioskiem upadłościowym jako osoba fizyczna. By wniosek został rozpatrzony, musiały być spełnione dwa warunki:

• do niewypłacalności nie mogło dojść w wyniku umyślnych działań lub rażącego niedbalstwa – kwestie te były rozstrzygane zanim dojdzie do rozpoczęcia postępowania,
• nie zaistniały okoliczności wpływające na to, że konieczne było złożenie wniosku o upadłość przedsiębiorcy (taki wniosek przedsiębiorca zobowiązany jest złożyć w ciągu 14 dni od zaistnienia niewypłacalności, a jeśli tego zobowiązania nie dotrzyma, ale później złoży wniosek upadłościowy jako konsument, z pewnością zostanie on oddalony).

Dawne przepisy traktowały wszystkie osoby prowadzące działalność gospodarczą tak samo – co działało ze szkodą dla tych, którzy prowadzili mikroprzedsiębiorstwa.

Po nowelizacji

Nowe przepisy wprowadzają możliwość ogłoszenia upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na zasadach obowiązujących konsumentów, o ile działalność ta wpisana jest w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Zatem właściciele jednoosobowych firm będą wnioskować o upadłość konsumencką i tak jak oni, będą mogli skorzystać z wprowadzonych zmian.

Ponadto, zniesione zostały warunki ogłoszenia upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Po nowelizacji prawa upadłościowego dla sądu nie będą miały znaczenia trzy istotne wcześniej kwestie:

• jak powstała niewypłacalność – wcześniej sąd rozpoznawał przyczyny powstania niewypłacalności, co eliminowało niektórych dłużników jako potencjalnych wnioskujących o upadłość konsumencką; obecnie sąd nie będzie sprawdzał, czy zadłużenie powstało z winy dłużnika;
• majątek działalności gospodarczej – przed rokiem 2020 przedsiębiorcy występujący z wnioskiem upadłościowym musieli dysponować majątkiem rzędu kilku czy nawet kilkunastu tysięcy złotych, niezbędnym na pokrycie kosztów postępowania, między innymi wynagrodzenia syndyka. Tymczasem zrównanie osób prowadzących działalność gospodarczą z konsumentami powoduje, że nie muszą oni posiadać żadnego majątku, koszty postępowania pokrywane są ze środków skarbu państwa, a następnie ujmowane w planie spłaty lub umarzane, gdy nie ma możliwości spłacenia ich ze środków pochodzących z masy upadłościowej;
• wcześniejsze wnioski – sąd nie będzie też brał pod uwagę tego, czy przedsiębiorca był w przeszłości zobowiązany do złożenia wniosku upadłościowego jako przedsiębiorca.

To wszystko sprawia, że do ogłoszenia upadłości wystarczające będzie samo ustalenie, że dłużnik stał się niewypłacalny. W konsekwencji cała procedura odbywać się będzie szybciej i obejmie większe grono uprawnionych do skorzystania z niej osób.

Plusy i minusy upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą

Plusem nowych przepisów jest bez wątpienia to, że ustawodawca przewidział zabezpieczenie dłużnika po ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w postaci zapewnienia środków na opłacanie lokalu przez okres dwóch lat. Warunkiem jednak jest, by w skład masy upadłościowej wchodziła nieruchomość mieszkalna – to z jej sprzedaży będą pochodziły środki przeznaczone na wynajem.

Do minusów należy natomiast zaliczyć to, że po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego sąd zdecyduje o tym, jaka część długów zostanie umorzona i jak będzie wyglądał plan spłaty. Wspomnieliśmy, że przyczyny powstania zadłużenia nie będą brane pod uwagę przy wszczynaniu postępowania upadłościowego, ale z pewnością będą miały znaczenie na tym etapie. Można powiedzieć, że długość okresu spłaty ma być swoistą karą – w sytuacji, w której dłużnik swoim działaniem przyczynił się do powstania lub powiększenia zadłużenia, musi się liczyć z tym, że okres spłaty wierzycieli może wynieść nawet 84 miesiące. Natomiast w sytuacji, kiedy do zadłużenia doszło z przyczyn niezależnych, okres spłaty może być minimalny – 36 miesięcy.

W wyjątkowych okolicznościach, jak przewlekła choroba uniemożliwiająca podjęcie zatrudnienia, by uregulować wierzytelności, będą mogły one zostać całkowicie umorzone bez planu spłaty lub umorzone warunkowo.

Rozsądne rozwiązanie

Reasumując, upadłość osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą daje drobnym przedsiębiorcom nadzieję na oddłużenie z zastosowaniem przepisów o upadłości konsumenckiej. To rozwiązanie oznacza większe pole manewru, ale jednocześnie nie jest pozbawione pułapek. Jednak dzięki nowym przepisom możliwość wyjścia z kryzysowej sytuacji staje się realna i dostępna dla szerokiego grona mikroprzedsiębiorców, którym z różnych przyczyn nie powidło się w interesach.