Na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów upadłość konsumencka osoby fizycznej bez majątku jest możliwa.
Pozbawienie dłużnika chcącego ogłosić upadłość konieczności posiadania majątku jest w pełni adekwatne do naczelnej zasady, która przyświeca postępowaniu upadłościowemu osoby fizycznej. Ustawodawca jednoznacznie wskazuje, że celem procedury prowadzonej wobec osób fizycznych jest oddłużenie (art. 1 ust. 1 pkt 4 Prawa upadłościowego).
Mimo, że brak majątku nie jest przeszkodą w ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, sąd dokładnie zbada, jak doszło do stanu niewypłacalności dłużnika. Dlatego też należy zadbać o właściwe przygotowanie wniosku o upadłość konsumencką oraz zgromadzenie niezbędnych dokumentów, takich jak korespondencja z bankami, firmami pożyczkowymi czy dokumentacja medyczna.
Postępowanie upadłościowe dłużnika bez majątku nie różni się od postępowania przeprowadzanego w stosunku do dłużnika posiadającego aktywa i dochody. Składa się ono z następujących etapów:
1) Wszczęcie postępowania – postępowanie upadłościowe jest wszczynane na wniosek dłużnika. Wniosek należy złożyć do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika oraz uiścić opłatę w wysokości 30 zł.
2) Rozprawa o upadłość konsumencką – sąd po zapoznaniu się ze złożonym wnioskiem i załącznikami może na posiedzeniu niejawnym wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości lub oddaleniu wniosku.
3) Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej – z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej do sprawy włącza się syndyk. Do jego zadań należy ustalenie majątku dłużnika. Syndyk sporządza również listę wierzycieli oraz ustala, komu i ile dłużnik jest winien.
4) Plan spłaty wierzycieli – brak majątku nie stanowi przeszkody w ustaleniu planu spłaty wierzycieli. Plan może być ustalony na okres maksymalnie 36 miesięcy.
5) Umorzenie pozostałych zobowiązań – po upływie 36 miesięcy i wykonaniu planu spłaty dłużnik zyskuje pewność, że jego pozostałe przeterminowane zobowiązania zostaną umorzone
W postępowaniu o upadłości konsumenckiej może zostać pominięty punkt dotyczący przygotowania planu spłaty wierzycieli. W takiej sytuacji wszystkie należności dłużnika są od razu umarzane.
W sytuacji, gdy osoba fizyczna, którą interesuje upadłość konsumencka, nie ma majątku, koszty postępowania są pokrywane przez Skarb Państwa, a następnie ulegają umorzeniu jak pozostałe zobowiązania.
