Często zadłużenie dotyczy obojga małżonków, którzy pozostają w ustawowej wspólności majątkowej. Zaistnienie upadłości konsumenckiej małżonków bez wątpienia wpływa na prawne i majątkowe relacje między nimi. Pojawia się więc kwestia tego, jak właściwie podejść do wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Opcje są dwie – wniosek może złożyć jeden z małżonków albo oboje. Przeanalizujemy sytuację w obu wypadkach.
Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej w przypadku małżonków
Kiedy wobec jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość konsumencka, pociągnie to za sobą szereg skutków wobec drugiego z małżonków:
- między małżonkami ustaje wspólność majątkowa, a zza stepuje ją rozdzielność majątkowa;
- cały majątek wspólny wchodzi w skład masy upadłościowej, która posłuży do zaspokojenia roszczeń wierzycieli.
Tradycyjnie wraz z momentem zawarcia małżeństwa powstaje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej, który zakłada wspólność przedmiotów majątkowych, które małżonkowie nabyli w trakcie trwania małżeństwa – stanowią one jedną całość gospodarczą.
Należy tu zastrzec jednak, że jeśli małżonkowie ustanowili między sobą rozdzielność majątkową przed złożeniem wniosku, zostanie ona uznana za bezskuteczną w następujących przypadkach:
- rozdzielność lub ograniczająca wspólność majątkowa została zawarta w czasie krótszym niż dwa lata przed złożeniem wniosku o upadłość;
- rozdzielność została ustanowiona orzeczeniem sądu w ciągu roku poprzedzającego złożenie wniosku, chyba że pozew został złożony minimum dwa lata wcześniej;
- rozdzielność powstała na mocy prawa w wyniku separacji, rozwodu lub ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, jeśli pozew czy wniosek w sprawie został złożony mniej niż dwa lata przed złożeniem wniosku o upadłość.
Graniczny zatem jest okres dwóch lat. Powstanie rozdzielności wcześniej (na przykład w chwili zawierania małżeństwa) zostanie uznane zza skuteczne.
Kiedy upadłość ogłasza jeden z małżonków
W sytuacji kiedy tylko jeden z małżonków jest niewypłacalny, ogłoszenie upadłości spowoduje, że majątek wspólny wejdzie do masy upadłościowej. Ustawodawca zadbał jednak o to, by drugi z małżonków mógł dochodzić należności z tytułu udziału we wspólnym majątku. Wymaga to zgłoszenia tej wierzytelności sędziemu komisarzowi za pomocą dostępnego online formularza. W praktyce oznacza to, że zgłaszana przez współmałżonka wierzytelność traktowana jest na równi z innymi wierzytelnościami dłużnika, a więc zostanie zaspokojona w takim samym stopniu, jak inne.
Kiedy upadłość ogłaszana jest przez oboje małżonków
Praktyka pokazuje, że najczęściej niewypłacalność dotyczy obojga małżonków. Wówczas jedno z nich może być dłużnikiem głównym a drugie – poręczycielem albo oboje mają status dłużników – tak dzieje się na przykład w wypadku zawieranych z bankami umów kredytowych.
By w takiej sytuacji ogłosić upadłość konsumencką małżonków każde z nich powinno złożyć swój wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, do którego dołączą wniosek z prośbą o to, by oba postępowania zostały przez sąd upadłościowy rozpatrzone łączne. Gdyby z takim wnioskiem wystąpił tylko jeden z małżonków, wierzyciele mogliby dochodzić swoich roszczeń w całości od drugiego małżonka, korzystając z postępowania egzekucyjnego. Dodatkowo, ten z małżonków, który nie złoży wniosku upadłościowego, nie uzyska oddłużenia.
Czy można sprzeciwić się złożeniu wniosku upadłościowego przez współmałżonka
Polskie przepisy stanowią, że wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego może złożyć jeden z małżonków lub mogą to zrobić oboje, przy czym skuteczność wszczęcia postępowania jest niezależna od tego, czy współmałżonek wyrazi na to zgodę. Słowem: nie ma przepisów, które pozwoliłyby jednemu z małżonków na uniemożliwienie drugiemu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, mimo że de facto sprawa dotyczyć będzie ich wspólnego majątku.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej małżonków – co dalej
Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej małżonków do masy upadłościowej wchodzą: ich majątek wspólny oraz ich majątki osobiste. Trafiają one pod nadzór syndyka, w konsekwencji czego żadne z małżonków nie może rozporządzać dorobkiem. Cała procedura toczy się tak, jak w przypadku klasycznego postępowania o upadłość. Postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej małżonków zapadnie w wydziale gospodarczym do spraw upadłości – znajduje się on w strukturach sądu rejonowego.
