Po nowelizacji prawa upadłościowego w 2020 roku konsekwencje upadłości konsumenckiej będą związane z trybem, w którym prowadzone będzie postępowanie upadłościowe. Poniżej przyglądamy się tym kwestiom – najpierw omawiamy dostępne sposoby postępowania, a następnie wskazujemy ich skutki obowiązujące niezależnie od formy postępowania.
Tryby postępowania upadłościowego
To, w jakim trybie prowadzone będzie postępowanie przed sądem oraz to, jakie będą z tego wynikały konsekwencje upadłości konsumenckiej, zależy od formy, którą przybiera tryb składania wniosku upadłościowego. Ustawodawca dopuszcza 3 możliwości:
- tryb zwykły przewidziany dla przedsiębiorców – będzie miał zastosowanie w sytuacji, kiedy dłużnik posiada znaczny rozmiar majątku (co nie jest tożsame z jego znaczną wartością) lub wielu wierzycieli, a przede wszystkim wtedy, kiedy przewiduje się, że postępowanie w powodu różnych czynników będzie przebiegało w skomplikowany sposób;
- tryb uproszczony – według szacunków ma zastosowanie w przypadku 50% wniosków o upadłość konsumencką, które są postępowaniami bezmasowymi. Tryb ten odznacza się wieloma usprawnieniami, dzięki którym postępowanie upadłościowe ulega skróceniu. Wynika to między innymi z faktu, że ciężar postępowania przeniesiony jest z sędziego komisarza (nie jest on tu powoływany), ale skupia się na syndyku, do którego bezpośrednio zgłaszane są wierzytelności. Nie będzie on jednak musiał sporządzać okresowych sprawozdań, a jedynie sprawozdanie końcowe. W sytuacji, kiedy upadły będzie posiadał majątek, po likwidacji majątku syndyk przygotuje plan podziału funduszy masy upadłościowej;
- tryb układu w upadłości – w tym modelu postępowania dłużnik może zachować poszczególne składniki swojego majątku, zgodnie z propozycjami układowymi. Opcja ta sprawdzi się szczególnie w wypadku dłużników, którzy dysponują większymi dochodami. Układ zawierany jest na okres 5 lat, ale w przypadku wierzytelności, które zabezpieczone są hipoteką nie obowiązuje żadne ograniczenie czasowe. Postępowanie upadłościowe w takich wypadkach wszczynane jest na wniosek dłużnika lub sądu, jeśli dłużnik wyrazi na nie zgodę; jest ono nadzorowane przez licencjonowanego doradcę restrukturyzacyjnego. Warunkiem zawarcia układu jest wykazanie przez dłużnika, że dysponuje on środkami, które pozwolą na pokrycie kosztów postępowania i wniesienie zaliczki w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Takie zróżnicowanie trybów postępowań upadłościowych stworzyło szansę uczynienia ich bardziej przystępnymi dla różnych grup konsumentów.
Konsekwencje upadłości konsumenckiej
Ogłoszenie upadłości jest dla wielu konsumentów rozwiązaniem, które pozwala odzyskać kontrolę nad życiem, kiedy dalsze spłacanie długów staje się z różnych przyczyn niemożliwe. Należy jednak pamiętać o tym, że zawsze wiążą się z tym określone konsekwencje upadłości konsumenckiej:
- utrata prawa do zarządzania majątkiem, który trafia pod nadzór syndyka;
- ograniczenie ilości umów zawieranych w ramach zakupów produktów przeznaczonych do codziennego użytku (produktów żywnościowych, chemicznych);
- jeśli konsument bezpodstawnie porzuci pracę zawodową lub straci ją w wyniku własnej niefrasobliwości, może stanąć w obliczu umorzenia postępowania o ogłoszenie upadłości, co ostatecznie odbiera mu możliwość korzystania z jakiegokolwiek oddłużania w przyszłości;
- jeśli konsument pozostaje w związku małżeńskim, od momentu ogłoszenia upadłości między małżonkami następuje rozdzielność majątkowa, a dotychczas zgromadzony wspólny majątek staje się masą upadłościową.
Warto też dodać, że wszelkie próby ochronienia majątku przez jego przeniesienie na osoby z rodziny będą uznawana za bezskuteczne, jeśli zostały dokonane mniej niż pół roku przed złożeniem wniosku. W sytuacji niektórych umów i darowizn okres ten będzie wynosił rok.
Szansa, by pójść dalej
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej i następujące konsekwencje dotyczą przede wszystkim majątku upadłego – traci on dosłownie wszystko. Ale też zyskuje bardzo dużo – szansę, by zacząć czystą kartę w życiu, bez długów i związanego z tym stresu. Ze statystyk wynika, że czynniki psychoemocjonalne w sytuacji zadłużenia mają niebagatelny wpływ na życie osób, które zmagają się z długami, powodując konflikty rodzinne i depresje. Po ogłoszeniu upadłości także z tymi problemami łatwiej sobie poradzić.
