Zagadnienie tajemnicy bankowej ma podstawowe znaczenie dla praktyki prawniczej, z uwagi na znaczenie i wpływ banków w obecnej gospodarce. Z punktu widzenia tej tematyki, kluczowe są regulacje art. 104, 105 oraz 105a ustawy Prawo bankowe.
Na wstępie warto wyjaśnić znaczenie tytułowego terminu. Za tajemnicę bankową uważa się ochronę wiadomości konfidencjonalnych, które udostępniono Banku. Można przyjąć, że tajemnica bankowa to zakaz przekazywania informacji o czynnościach bankowych podmiotom, których wiadomości te nie dotyczą. W związku z tym, że Bank jako instytucja zatrudnia wiele osób, którym zleca wykonywanie zadań, tajemnica bankowa ma szerokie obowiązywanie.
Art. 104 ust. 1 prawa bankowego stanowi o tym, że tajemnica bankowa odnosi się do wszelkich informacji, które dotyczą czynności bankowych, a uzyskane zostały podczas negocjacji, w czasie zawierania oraz realizacji umowy, na podstawie której bank daną czynność wykonuje.
Według polskiego prawa bankowego tajemnicę bankową cechuje zakres:
- przedmiotowy, określający informacje, które objęte są obowiązkiem poufności,
- podmiotowy, pozwalający wskazać osoby oraz jednostki organizacyjne zobligowane do zachowania tajemnicy,
- czasowy, dotyczy okresu podczas którego obowiązuje obowiązek poufności,
Ad. 1) Zakres przedmiotowy ujęty został za pomocą zasady maksymalizmu. Informacje dyskrecjonalne stanowić będą dane odnoszące się do czynności bankowych, osób, które dokonują z bankiem tych czynności, przystąpienie do negocjacji, czy sam fakt dokonania czynności. Poza samą umową, tajemnicę bankową objęte są także biznesplany kredytobiorców, charakter i wielkość ich majątków, a także inne informacje posiadane przez bank, uzyskane w związku z działaniami danego stosunku umownego.
Ad. 2) Według art. 104 ust. 1 obowiązani do zachowania tajemnicy bankowej są: bank (w rozumieniu członków jego organów), osoby zatrudnione w banku, osoby, za których pośrednictwem bank dokonuje czynności bankowych.
Ad. 3) Rozpoczęcie negocjacji lub innej procedury zmierzającej do zawarcia umowy powoduje powstanie obowiązku nieujawniania informacji będących tajemnicą bankową. Zobligowanie do poufności pojawi się więc nawet wobec osób, które umowy nie zawarły, albo nie miały zamiaru jej z bankiem zawrzeć. Przez wzgląd na charakter informacji objętych tajemnicą bankową uważa się, że ich ochrona trwa bezterminowo.
Zgodnie z art. 104 ust 3 Prawo bankowe, informacje będące tajemnicą bankową mogą być ujawnione osobom trzecim (z zastrzeżeniem art. 105,106a i 106b) tylko wtedy, jeśli osoba, której te wiadomości dotyczą, wyda na piśmie (lub w postaci elektronicznej) upoważnienie dla banku do przekazania wskazanych informacji ustalonej przez siebie osobie albo jednostce organizacyjnej.
Uznane za niewłaściwe są działania banku polegające na wymuszaniu akceptowania przez klienta (w umowie, wzorcu umownym, regulaminie czy w ogólnych warunkach umowy) upoważnień banków do wyjawiania osobom trzecim wiadomości konfidencjonalnych. Zgoda taka powinna być wyrażana przez klienta dobrowolnie, a nie stanowić część stosunku prawnego.
Sankcje za nieuprawnione ujawnienie informacji podlegających ochronie
Zgodnie z art. 171 ust. 5 Prawo bankowe, jeśli podmioty obowiązane do zachowania tajemnicy bankowej wykorzystują albo ujawniają dane objęte tą tajemnicą, sprzecznie z określonym w ustawie upoważnieniem, podlegają grzywnie do 1 mln zł oraz karze pozbawienia wolności do lat 3.
Trzeba podkreślić, że zgodnie z art. 105 ust. 5 prawo bankowe, bank ponosi odpowiedzialność za wynikające z wyjawienia tajemnicy bankowej szkody, jak też wykorzystanie jaj niezgodnie z przeznaczeniem. Istotne jest jednak to, że w związku z art. 105 ust. 6 Prawo bankowe bank nie poniesie odpowiedzialności za szkodę, która wynika z ujawnienia tajemnicy bankowej przez osoby i instytucje upoważnione na mocy ustawy do żądania od banków udzielenia wiadomości będących tajemnicą bankową.