Rejestry monitorujące dłużników to przydatne narzędzia, z których z pewnością warto skorzystać.
Będąc klientem instytucji takiej jak bank, SKOK etc., często spotykamy się z takimi skrótami jak BIK, KRD, BIG. Sytuacja zaczyna coraz bardziej nas stresować, gdy pojawiają się wymagalne, nieopłacone zobowiązania. Wtedy, w różnego rodzaju monitach wierzyciele informują dłużnika o zamiarze dokonania stosownych wpisów do konkretnych rejestrów/baz danych.
Biuro Informacji Kredytowej (BIK)
BIK został założony przez Związek Banków Polskich oraz banki prywatne. Funkcjonuje na podstawie art. 105 prawa bankowego. Twór ten został stworzony po to, aby gromadzić, przetwarzać i udostępniać dane o historii kredytowej klientów banków, SKOK-ów oraz od niedawna niektórych pozabankowych instytucji pożyczkowych. W skrócie – chodzi o sprawdzenie zdolności kredytowej klienta w oparciu o dane, które ukazują historię spłaty zobowiązań już spłaconych, aktualnie spłacanych oraz niespłacanych. Suma zdarzeń negatywnych (niewywiązywanie się ze swoich zobowiązań) oraz pozytywnych (wywiązywanie się ze swoich zobowiązań) daje w efekcie określoną zdolność kredytową potencjalnego klienta, na podstawie której instytucja udzielająca pożyczki bądź kredytu decyduje czy chce podjąć współpracę z takim podmiotem. Zdolność kredytowa określona jest w skali od 0 do 100 punktów. Im wyższy wynik, tym lepiej dla takiego klienta, gdyż świadczy to o jego sumienności i wiarygodności jako strony umowy pożyczkowej albo kredytowej.
Z punktu widzenia klienta, BIK ma tę zaletę, iż dzięki niemu nie ma konieczności gromadzenia zaświadczeń z każdego banku o terminowości wywiązywania się ze zobowiązań. Dzięki temu systemowi, każdy bank, w którym ubiegamy się o pożyczkę albo kredyt może szybko sprawdzić naszą wiarygodność i na tej podstawie podjąć z nami współpracę.
Także ważne jest to, że każdy klient może pobrać raport z BIK na swój temat, dzięki temu będzie wiedział jakie zobowiązania na nim ciążą, jak przedstawia się historia spłat oraz czy przypadkiem ktoś nie zaciągnął zobowiązania na jego dane. Jest to bardzo ważne w czasach, kiedy coraz powszechniejsze stają się kradzieże tożsamości.
Za poprawność danych umieszczonych w BIK odpowiadają banki i SKOK-i. W związku z tym, gdy odkryjemy, że jakieś dane są nieaktualne, musimy udać się do podmiotu, w którym zaciągnęliśmy zobowiązanie z prośbą o korektę danych.
Dane przetwarzane są od momentu zaciągnięcia zobowiązania, aż do chwili jego spłaty, oraz po wygaśnięciu zobowiązania, gdy zostało spłacone, przez okres na jaki została udzielona zgoda
na przetwarzanie danych osobowych. W sytuacji, gdy zobowiązanie nie zostało spłacone, dane dłużnika mogą być przetwarzane przez okres 5 lat. Opóźnienie w spłacie musi wynosić min. 60 dni, oraz musi upłynąć min. 30 dni od dnia, gdy instytucja finansowa poinformowała dłużnika o zamiarze przetwarzania danych dotyczących tego zobowiązania.
Wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych jest w interesie podmiotu, który posiada pozytywną historię kredytową. Stanowi bowiem argument za przyznaniem kolejnego kredytu na lepszych warunkach. Brak historii kredytowej w BIK na pewno nie ułatwia współpracy z bankiem lub SKOK-iem.
Biuro Informacji Gospodarczej (BIG)
BIG gromadzi, przechowuje i udostępnia informacje o rzetelnym i nierzetelnym wywiązywaniu się ze zobowiązań przez konsumentów i przedsiębiorców – są to tzw. informacje gospodarcze. Podstawą jego działania jest ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych z 2003 r. Z BIG mogą korzystać przedsiębiorstwa, instytucje i konsumenci. Mogą to być m.in. dostawcy energii elektrycznej, gazu, wody; operatorzy telefonii stacjonarnej i komórkowej; operatorzy telewizyjni; firmy ubezpieczeniowe, faktoringowe, leasingowe; zarządcy nieruchomości; sądy; gminy, urzędy miasta i podległe im zakłady komunalne; wynajmujący powierzchnie biurowe, magazynowe; hurtownie; firmy zajmujące się przewozem osób; banki; firmy pożyczkowe; osoby fizyczne,
ale wyłącznie na podstawie prawomocnego wyroku sądowego z klauzulą wykonalności; inne przedsiębiorstwa.
Konsument może zostać wpisany do takiego rejestru jeśli jego zaległość wynosi 200 zł, a przedsiębiorca, gdy jest to zaległość w wysokości min. 500 zł. W obu przypadkach od daty zaistnienia wymagalności roszczenia musi minąć min. 30 dni oraz co najmniej miesiąc od momentu wysłania listem poleconym wezwania do zapłaty, w którym wierzyciel informuje dłużnika o zamiarze dokonania wpisu w BIG. Gminy i sądy wpisują także dane dłużników alimentacyjnych, za których opłacane są alimenty z Funduszu Alimentacyjnego.
Przedsiębiorcy oraz konsumenci mogą bez ograniczeń sprawdzać wiarygodność przedsiębiorców. Aby pobrać informację o konsumencie, należy mieć jego zgodę. Konsumenci nie mogą pobierać informacji o innych konsumentach, ale mają za to nieograniczony dostęp do informacji na swój temat. Co 6 miesięcy konsument może pobrać bezpłatny raport o samym sobie oraz listę zapytań z Rejestru Zapytań, aby sprawdzić jakie instytucje o niego zapytały.
W przypadku, gdy dane w BIG są niezgodne z prawdą, można złożyć sprzeciw w BIG
Najważniejszą kwestią w przypadku BIG jest to, że w Polsce działa kilka Biur Informacji Gospodarczej. Są to m.in. BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów BIG, Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG), Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT). Wierzyciele mogą wpisać dłużnika zarówno do jednego z BIG-ów, jak i do kilku z nich, w zależności od tego, z którymi mają podpisane stosowne umowy.
W związku z powyższym, aby sprawdzić wiarygodność przyszłego kontrahenta należy wysłać zapytania do kilku BIG-ów, gdyż nie posiadają one wspólnej bazy danych. Są konkurencyjnymi podmiotami względem siebie.
Kiedy dłużnik spłaci swój dług, na wierzycielu ciąży obowiązek wykreślenia danych dłużnika z BIG. Jeśli dane takiej osoby nie zostaną usunięte w terminie 14 dni od spłaty zobowiązania, wierzycielowi grozi wysoka kara.
W większości BIG-ów umieszcza się tylko wpisy o zaległościach w spłacie wymagalnych zobowiązań.
Skutki wpisu
Wpis w BIK albo w BIG ma jedynie ten skutek, że w przypadku nieterminowego wywiązywania się ze swoich zobowiązań, taki dłużnik może mieć w przyszłości problem z zaciągnięciem kolejnego kredytu albo pożyczki, z podpisaniem umowy u operatora lub z innym kontrahentem. Posiadanie negatywnej historii nie prowadzi do odpowiedzialności karnej lub cywilnej. Zarówno BIK jak i wszystkie BIG-i mają charakter jedynie informacyjny.